Dağlık Karabağ

Dağlık Karabağ, Azerbaycan'ın sınırları içinde bölge

Dağlık Karabağ, Azerbaycan'ın batısında, İran ile Ermenistan sınırında, Azerbaycan'ın sınırları içinde kalan ve resmen Azerbaycan'a bağlı bölge. Bölge şu an Ermeni ordusunun işgali altında bulunmaktadır. 1991'de ayrılıkçı yönetim tarafından ilan edilen sözde "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti", Ermenistan dahil, hiçbir ülke veya uluslararası kuruluş tarafından tanınmamaktadır.

Sovyetler Birliği döneminde, 1923'ten 1989'a kadar Dağlık Karabağ Sovyet Sosyalist Özerk Bölgesi (Oblast) adını taşıyordu. 1991-1993 yıllarında, Rusların desteği ile Ermenistan Silahli Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş olup bu işgal günümüzde de sürmektedir.

Bölgenin yüzölçümü 4.400 km²'dir ve 1990 yılında nüfusu 192.000 dolayındaydı. Bu nüfus Ermeniler (40% ), Azeriler (% 49), Kürtler ve Ruslardan oluşuyordu. Bölgenin merkezi Hankendi diğer büyük kenti ise Şuşa’dır.

Dağlık Karabağ'ın eski çağlardaki adı Albanya (Kafkas Albanyası'nın bölgesi olmuştur)'dır. Karabağ’da başkent Şuşa şehri olmakla Karabağ Hanlığı olmuştur. Hanliğın Hanı ise İbrahim Halil Han olmuştur.

17. yüzyıldan önce İran’ın, 18. yüzyıldan sonra ise Karabağ Hanlığı’nın sınırları içinde yer alıyordu. 1813 yılında imzalanan Gülistan Antlaşması ile Dağlık Karabağ Rusya’ya geçti. 1822 yılında Karabağ Hanlığı ortadan kaldırıldı. Rus yönetimi bölgeye Türkiye’den və İran’dan 1 milyondan çok Ermeni göç ettirip yerleştirdi. 1923 yılında Sovyetler Birliği tarafından Azerilerin isteği dışında Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi kuruldu. 1989 yılında Azerbaycan parlamentosu kararıyla bölgenin özerkliği kaldırıldı.

1990’ların başlarında bölgede etnik çatışmalar başladı. Ermenistan’ın Karabağ’ı kendi sınırlarına katma isteğini açıklamasının ardından bu çatışma Ermenistan ve Azerbaycan arasında savaşa dönüştü. 1991 yılında Kafkasya'da yeni cumhuriyetlerin birbiri ardına bağımsızlıklarını ilan ettiği dönemde Rusya tarafından boşaltılan üslerden elde edilen ağır silahlar, savaşta dengenin Ermenistan'dan yana ağır basmasına neden oldu.

Ermenistan, Dağlık Karabağ bölgesini ve bu bölgenin çevresindeki altı ilçeyi (rayon) işgal etti. Bu savaşı sona erdiren ateşkes antlaşması 1994 yılında Bişkek kentinde imzalandı. Dağlık Karabağ ayrılıkçı yönetimi bu arada, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmişti. Tek yanlı olarak ilan edilen bu bağımsızlık, Ermenistan Cumhuriyeti dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır.